از دیرباز تا به امروز، در بازار های مالی و ارز های دیجیتال کلاهبرداری ‌های مالی همواره وجود داشته است. به دلیل پر بازده بودن سرمایه گذاری در کریپتوکارنسی، افراد بسیاری با روش های مختلف، برای به سرقت بردن ارز های دیجیتال شما اقدام می کنند. در میان این کلاهبرداری های مالی، برخی از کلاهبرداران به دام افتاده و برخی از آن ها با سرمایه های هنگفت، از دسترس خارج شده ‌اند. با افزایش آگاهی های روز افزون در زمینه کلاهبرداری های مالی، تعداد این کلاهبرداری ها در حال کاهش است، روشی در این بین وجود دارد که طرح پانزی نام دارد. اما طرح پانزی چیست؟ طرح پانزی یک روش کلاهبرداری در زمینه سهام و ارز های دیجیتال است که کلاهبرداران با به سرقت بردن سرمایه اولیه کاربران و با دادن وعده های بازگشت سود بیشتر، به زنجیره کلاهبرداری خود ادامه می دهند. تتر ایران در ادامه، به معرفی بیشتر طرح پانزی و روش های تشخیص و جلوگیری از این نوع کلاهبرداری می پردازد.

طرح پانزی چیست و چگونه به وجود آمد؟

نامگذاری طرح پانزی از روی اسم چارلز پانزی، صورت گرفته است. پانزی یک تاجر ایتالیایی بود که در کشور آمریکا فعالیت های اقتصادی خود را انجام می داد. چارلز پانزی نخستین فردی بود که ادعا داشت می توان از نوسانات ارزهای دیجیتال برای خرید کوپن ‌های پستی، به درآمد هنگفتی رسید. در آن زمان کوپن ‌های پستی نوعی تمبر بودند و ارسال ‌کنندگان نامه های پستی به سایر کشور ها از این کوپن ها برای تسهیل فرایند دریافت پاسخ نامه ها استفاده می ‌کردند. پانزی ادعا داشت که می ‌تواند کوپن ‌های پستی را با تخفیف های ویژه و با قیمت بسیار کم، از سایر کشور ها خریداری کرده و آن ها را با سود زیادی در آمریکا بفروشد. 
پانزی به سرمایه‌ گذاران وعده می داد که سرمایه گذاران در طی مدت ۴۵ روز، ۵۰ درصد و در طی مدت ۹۰ روز، می توانند سود  ۱۰۰ درصدی داشته باشند. از همین جهت، وی ابتدا موفق به جذب سرمایه‌ گذاری های پر سود شد. اما در این میان خبری از سرمایه ‌گذاری در کوپن‌ های پستی و خرید و فروش آن ها نبود، بلکه  پانزی صرفاً از  سرمایه‌ گذاری‌ های جدید، سود سرمایه ‌گذاران قبلی خود را پرداخت می ‌کرد. در ابتدا، همه‌ کارها طبق نقشه وی پیش می رفت و سرمایه‌ گذاران در زمان تعیین شده، سود خود را دریافت می‌ کردند. اما پس از گذشت مدت کوتاهی، رسانه ‌ها به روش کار چارلز پانزی شک کردند. این امر موجب شد تا دستگاه های اجرایی در آمریکا این پرونده را به دست بگیرند. با فاش شدن اسناد کلاهبرداری پانزی، در دوازدهم اوت ۱۹۲۰، حکم بازداشت وی صادر شد. در طول کلاهبرداری های انجام شده توسط پانزی، سرمایه ‌گذاران  چیزی حدود بیست میلیون دلار خسارت دیدند. طرح پانزی در ارز دیجیتال که امروزه توسط کلاهبرداران در بازار رمز ارز ها انجام می شود، بر گرفته از روش کلاهبرداری چارلز پانزی است.

طرح پانزی چگونه کار می کند؟

طرح پانزی چیست و چگونه کار می کند؟ طرح پانزی یک روش کلاهبرداری در سرمایه ‌گذاری سهام و ارز های دیجیتال است که به سرمایه گذاران و معامله گران وعده سود بسیار زیاد با ریسک بسیار کم را می‌ دهد. در طرح پانزی و طرح های مشابه آن، سود های وعده داده شده به کاربران، از طریق سرمایه ‌گذاران جدید این طرح ها تامین می ‌شود. 
در واقع طرح پانزی به این صورت عمل می کند که شرکت، سود سرمایه ‌گذاران قبلی خود را از پول و سرمایه مشتریان جدید تأمین می ‌کند؛ یعنی با پول سرمایه‌ گذاران جدید خود، سود سرمایه گذاران قبلی را پرداخت کرده و مقداری از این مبلغ را نیز برای خود برمی ‌‌دارد. طرح پانزی تقریباً مشابه طرح شرکت های هرمی بوده که طی آن هیچ ارزش افزوده ای تولید نمی شود. با وجود پیشرفت تکنولوژی و روش های کلاهبرداری، این دسته از افراد طرح ها و روش های کلاهبرداری خود را بروزرسانی می کنند، اما در تمامی طرح های پانزی چند مورد مشترک وجود دارد:

• وعده دادن سود قطعی و ریسک کم: هر نوع سرمایه‌ گذاری چه در بازار سهام و یا بازار ارزهای دیجیتال، ریسک هایی را به همراه دارد. سرمایه ‌گذاران و معامله ‌گرانی که به دنبال سود بیشتری هستند، ریسک بیشتری نیز در سرمایه گذاری های خود متحمل می شوند. بنابراین باید به هر پروژه‌ یا شرکتی که به شما وعده سود تضمینی می ‌دهد، شک کنید.
• داشتن سود ثابت با وجود هر تغییری در شرایط بازار: ارزش سرمایه‌ شما به عنوان یک سرمایه ‌گذار، با توجه به شرایط و نوسانات بازار ممکن است افزایش و یا کاهش یابد. بنابراین باید مراقب سرمایه ‌گذاری‌ هایی که بدون توجه به شرایط و نوسانات بازار به شما وعده سود قطعی می دهند، باشید.
• فروشندگان و شرکت های بدون مجوز: فروشندگان و شرکت‌ هایی که در این زمینه فعالیت می کنند، باید  توسط قانون‌ گذاران هر کشور مجوز فعالیت دریافت کنند. اما شرکت‌ های طرح پانزی جزو فروشندگان و شرکت ‌هایی هستند که بدون مجوز فعالیت می کنند.
• استراتژی‌ ها و روش های سرمایه‌ گذاری طرح‌ پانزی  بسیار پیچیده و نامشخص است: بهتر است از سرمایه ‌گذاری‌ هایی که روش آن ها را نمی دانید و اطلاعات کاملی در رابطه با آن ها ندارید، اجتناب کنید. پروژه ها و طرح های پانزی نیز اغلب دارای استراتژی‌  نامشخص و پیچیده و غیرقابل درکی هستند.  
• سرمایه گذاران قادر به مشاهده سند رسمی سرمایه‌ گذاری های خود نیستند: گزارش های حساب کاربری و سرمایه گذاری باید شفاف و قابل مشاهده باشد، در غیر این صورت می تواند یک تهدید برای سرمایه گذاری شما باشد.
• سرمایه گذاران برای دریافت پول ‌های خود دچار مشکل هستند: اگر به عنوان یک سرمایه گذار نمی توانید به پول های خود دسترسی داشته باشید، باید به شرکتی که در آن سرمایه گذاری می کنید، شک‌ کنید. شرکت های پانزی نیز با پیشنهاد سود بیشتر به سرمایه گذاران آن ها را از برداشت پول و سرمایه خود منع می کنند. 

چگونه طرح پانزی را تشخیص دهیم؟

همانطور که گفتیم طرح پانزی در ارز دیجیتال، روشی است که در آن شرکت ها و افراد مختلف با وعده سود های بسیار زیاد و نجومی، سرمایه افراد را جذب کرده و به منظور اعتماد بیشتر، در ماه های اول، سود خوبی را به سرمایه گذاران پرداخت می کنند. از آن جایی که شرکت های پانزی امروزه با روش های نوینی اقدام به کلاهبرداری از سرمایه گذاران و کاربران کریپتو می کنند، شناسایی روش های تشخیص این طرح، می تواند در جلوگیری از این کلاهبرداری ها نقش مهمی داشته باشد.

• تیم توسعه ‌دهنده شرکت و سابقه فعالیت آن ها را به طور دقیق بررسی کنید: اگر پروژه مورد نظر از سابقه خوبی برخوردار بود، می تواند گزینه خوبی برای سرمایه گذاری باشد. در غیر این صورت وجود هر نوع ابهام در رابطه با سابقه شرکت و افراد توسعه دهنده آن، می‌ توان گفت این پروژه یا شرکت با طرح پانزی کار می کند و‌ کلاهبرداری است.
• دفتر مرکزی پروژه یا شرکت و اطمینان از صحت آدرس آن: برای تشخیص پانزی بودن یک شرکت یا پروژه باید آدرس دفتر و تیم توسعه دهنده آن را بررسی کنید و برای اطمینان بیشتر از وجود شرکت، آن را استعلام بگیرید. در خصوص ارز های دیجیتال، بررسی وایت پیپر هر پروژه می تواند اطلاعات دقیقی درباره پروژه مورد نظر به شما ارائه دهد.
• بررسی هدف پروژه: اگر یک پروژه یا یک شرکت سعی داشته باشد تا مشکلی از بلاک چین را حل کند و وعده های سود کلانی به کاربران ندهد، می توان تا حدی از پانزی نبودن این پروژه اطمینان حاصل کرد.
•  مجوز های قانونی پروژه: قبل از اقدام به هر گونه سرمایه گذاری، باید از قانونی بودن مجوز ها و همچنین صحت آن ها اطمینان حاصل کنید. 
•  مبلغ سود دهی طرح معقول باشد: معمولاً شرکت ها و پروژه های پانزی سود های نجومی و غیر معقول را به مشتریان خود وعده می دهند. 

طرح پانزی و ارز دیجیتال

طرح های پانزی مختلفی در زمینه ارز های دیجیتال اجرا می شود و با بهانه کسب سود های کلان، اقدام به کلاهبرداری از سرمایه گذاران و کاربران ارز های دیجیتال می کنند. آشنایی با طرح های پانزی در ارزهای دیجیتال و روش های تشخیص آن ها می تواند در جلوگیری از این کلاهبرداری ها نقش مهمی داشته باشد. بیت کانکت، یک نمونه از طرح پانزی در ارز دیجیتال بود که در سال ۲۰۱۶ فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرد. این طرح به کاربران وعده می داد که می توانند با سرمایه‌ گذاری بیت کوین، بیش از ۴۰ درصد سود در ماه دریافت کنند و مبلغ سرمایه گذاری اصلی خود را بین بازه‌ های زمانی ۱۲۰ تا ۲۹۹ روزه بازپس بگیرند. شرطی که برای حضور در این طرح وجود داشت، سرمایه‌ گذاری حداقل مبلغ  ۱۰۰ دلار و همچنین معرفی افراد دیگر به این پروژه بود. در بیت کانکت، پرداخت سود تنها به نفرات اول پروژه امکان پذیر بود. زیرا هرچه تعداد زیرمجموعه ‌ها افزایش می یافت، مدیریت انتقال پول و سرمایه سخت تر می شد. سرمایه ‌گذاران اولیه در این طرح ۵% کارمزد، سطح پایین تر ۳% و سطح بعدی ۲% از سود را دریافت می ‌کردند، و پس از آن میزان سود دهی به طور کامل قطع می شد. نشانه های هشدار بیت کانکت، شامل وعده‌ های سود زیاد و غیرمنطقی، ایجاد توکن رمزارز بدون هدف و بدون پشتوانه‌ی BCC، ساختار هرمی پروژه ها و همچنین وعده سرمایه‌‌گذاری بدون ریسک بود.